Η πραγματικότητα για το Βερεγγάρια είναι πως μέχρι σήμερα μένει εγκαταλελειμμένο και ερειπωμένο, με εμφανές το πέρασμα του χρόνου και των βανδαλισμών πάνω του. Οι άλλοτε ξακουστοί επισκέπτες του έχουν μετατραπεί σε περίεργους περαστικούς και λάτρεις του μυστηρίου, που θα έδιναν τα πάντα για να ανακαλύψουν τα κρυμμένα μυστικά και τα φαντάσματα που το κάνουν τόσο ξεχωριστό. Η αλήθεια είναι ότι πολλές φορές έγιναν προσπάθειες αποκατάστασης και επαναλειτουργίας του, αλλά τα εμπόδια ήταν πάντοτε πιο ισχυρά. Το πιο εντυπωσιακό όμως είναι ότι το Βερεγγάρια ζει ακόμα, όχι μόνο ως κτίσμα αλλά και ως μύθος, και αποπνέει ακόμη και σήμερα τη λαμπρότητα και την αίγλη μιας άλλης εποχής.
Σε υψόμετρο 1.380 μέτρων το Βερεγγάρια ατενίζει το χωριό του Προδρόμου, αφού είναι κτισμένο, ίσως, στην πιο ψηλή κορυφή του και είναι στραμμένο προς αυτό. Ανηφορίζοντας από την κεντρική πλατεία του χωριού και μέσα από το πυκνοφυτευμένο με πεύκα περιβάλλον, το κτίριο αποκαλύπτεται στον επισκέπτη με την επιβλητική του είσοδο. Όλο το ισόγειο φιλοξενούσε κάποτε τους κοινόχρηστους χώρους, όπως υποδοχή, εστιατόριο, σαλόνι, μπαρ, αίθουσα για μπριζ και διάβασμα, τραπεζαρία και χώρο ψυχαγωγίας για τα παιδιά. Στην «αγκαλιά» που δημιουργείται στον εξωτερικό χώρο βρίσκεται ακόμη και σήμερα εγκαταλελειμμένη η πισίνα και ο διαμορφωμένος χώρος για τους λουόμενους. Στους άλλους δύο ορόφους του κτιρίου βρίσκονταν τα δωμάτια.
Ιδιοκτήτης του ξενοδοχείου ο κ. Γιάννης Κόκκαλος γεννήθηκε και μεγάλωσε στον Πρόδρομο και από μικρό παιδί ονειρευόταν την ανέγερση ξενοδοχείου στο αγαπημένο του ύψωμα. Τα πρώτα επαγγελματικά του βήματα τα έκανε στην Αίγυπτο ως μηχανικός, αλλά γύρισε στην πατρίδα του την Κύπρο, όπου στα μέσα του 1920 ήταν ο επιβλέπων μηχανικός στα ορυχεία του Αμιάντου. Εκεί, στο ορυχείο του Αμιάντου, έγινε και η γνωριμία του με τον Γουόλτερ Χένρι Κλάρκ , Άγγλο μηχανικό, που ήταν και ο αρχιτέκτονας του Βερεγγάρια.
Ο Κλάρκ στα σχέδιά του για το Βερεγγάρια ήταν σαφώς επηρεασμένος απ’ την αγγλική αρχιτεκτονική των πύργων που τότε κτίζονταν στην εξοχή σ’ όλη την Αγγλία. Θα ήταν παράληψη, όμως, να μην αναφέρουμε και την επιρροή του από το κάστρο του Κολοσσίου, απ’ όπου δανείζεται κάποια μορφολογικά στοιχεία, που τα συναντάμε στο κεντρικό μέρος της πρόσοψης του κτιρίου, κυρίως στα μπαλκονάκια.
Η ιστορία του Βερεγγάρια ξεκινά περίπου το 1928, όταν άρχισε η ανέγερση του ξενοδοχείου . Η απεργία, όμως, των πλοίων του 1929 οδηγεί στη διακοπή προμήθειας σιδήρου και αναγκάζει την αναστολή της κατασκευής του. Μετά απ’ το βαρύ χειμώνα του ίδιου χρόνου δημιουργούνται ρωγμές στο ξενοδοχείο και τελικά κατεδαφίζεται. Ο ιδιοκτήτης, ένας λαμπρός και προοδευτικός άνθρωπος με όραμα δεν το έβαλε κάτω. Αφού ο ίδιος δεν είχε άλλο χρηματικό ποσό να επενδύσει για την κατασκευή, στράφηκε στην αγγλική διοίκηση, που τότε κυβερνούσε το νησί, ζητώντας βοήθεια. Το αντάλλαγμα που του ζητήθηκε ήταν να βάλει το ξενοδοχείο υποθήκη, αλλά αυτός δεν δέχτηκε και με σκληρή δουλειά κέρδισε το ποσό που του υπολειπόταν κι έτσι το 1930 άρχισαν πάλι οι διαδικασίες κατασκευής.
Η ονομασία του ξενοδοχείου φέρει βασιλική αίγλη, αφού πιθανότατα προήλθε απ’ την ομώνυμη βασίλισσα της Νεβάρρας, σύζυγο του Ριχάρδου του Λεοντόκαρδου, που η ιστορία τους συνδέεται άμεσα με το νησί, αφού εδώ τελέστηκε και ο γάμος τους (Λεμεσός 1191). Λέγεται ότι ο ιδιοκτήτης του Βερεγγάρια επέλεξε το όνομα αυτό προς τιμήν της επίσκεψης της Βερεγγάριας και του Ριχάρδου στον Πρόδρομο μετά το γάμο τους. Λέγεται ακόμη ότι ήταν κι ένας τρόπος για να «καλοπιάσει» την τότε αποικιοκρατική αγγλική διοίκηση, που ήταν αντίθετη σε οποιαδήποτε επιχειρηματική πράξη των Κυπρίων.
Το 1931 έγιναν τα εγκαίνια του ξενοδοχείου, το οποίο λειτούργησε με 82 δωμάτια και σουίτες. Ελάχιστα, όμως, απ’ αυτά είχαν ιδιωτικό λουτρό. Αυτό είχε ως συνέπεια, στη μετέπειτα πορεία του, τη μείωση του ενδιαφέροντος των πελατών, αφού δεν μπορούσε να ανταποκριθεί στο ανταγωνιστικό κλίμα που διαμορφώθηκε από τις ολοένα και αυξανόμενες απαιτήσεις των επισκεπτών. Εντούτοις το ξενοδοχείο αποτέλεσε ένα από τα σπουδαιότερα ορεινά καταλύματα του 20ού αιώνα στην Κύπρο.
Το Βερεγγάρια προσέλκυσε μια σειρά από εξέχουσες προσωπικότητες, γι’ αυτό άλλωστε χαρακτηρίστηκε και ως το «ξενοδοχείο των βασιλιάδων». Μεταξύ άλλων, μερικοί από τους πιο σημαντικούς επισκέπτες του ήταν ο Βασιλιάς της Αιγύπτου Φαρούκ, ο Εθνάρχης Μακάριος, ο πρόεδρος του Ισραήλ Εζέρ Βαϊσμάν, ο τότε Άγγλος κυβερνήτης του νησιού και πολλοί άλλοι που αναγράφονται αναλυτικά στο βιβλίο επισκεπτών, όπου μέχρι στιγμής αγνοείται. Αξίζει εδώ να σημειωθεί πως το Βερεγγάρια απέσπασε κολακευτικά σχόλια απ’ όλες τις σημαντικές προσωπικότητες που έτυχαν της φιλοξενίας του. Ο ιδιοκτήτης του και τότε πρόεδρος των ξενοδόχων του νησιού, έφερε μάλιστα μάγειρες απ’ την Αίγυπτο.
Εκτός απ’ τη φήμη του ξενοδοχείου για την κυπριακή και τη γαλλική του κουζίνα, αλλά και την εξαίρετη φιλοξενία, ήταν επίσης διάσημο για τις μουσικοχορευτικές βραδιές που διοργάνωνε στο Knights club, που ήταν τότε σημείο αναφοράς για την περιοχή αλλά και για ολόκληρο το νησί.
Παρά τη δημοσιότητά του, το ξενοδοχείο είχε τα προβλήματά του. Τα πρώτα χρόνια λειτουργίας του δεν είχε ηλεκτρικό ρεύμα κι έτσι χρειάστηκε να τοποθετηθούν γεννήτριες, οι οποίες όμως το βράδυ έπρεπε να κλείνουν εξαιτίας του μεγάλου θορύβου που δημιουργούσαν, έτσι ώστε οι επισκέπτες να μπορούν να κοιμηθούν. Παρόλα αυτά ήταν το μοναδικό κτίσμα στο νησί που είχε δικιά του ηλεκτρογεννήτρια, που αργότερα ενίσχυσε για να δώσει ρεύμα και στο υπόλοιπο χωριό. Για το λόγο αυτό το χωριό του Προδρόμου είχε ρεύμα πριν από οποιοδήποτε άλλη πόλη του νησιού.
Αυτή δεν ήταν η μόνη βοήθεια που προσέφερε το ξενοδοχείο στο χωριό, αφού με τη λειτουργία του έφερε τόνωση στον τουρισμό του χωριού, αλλά και της ευρύτερης περιοχής του Τροόδους, προσφέροντας θέσεις εργασίας στους κατοίκους. Πέρα απ’ αυτό, το ξενοδοχείο αντιμετώπιζε πρόβλημα νερού, το οποίο και δεν λύθηκε ποτέ και ακόμη και τώρα αποτελεί σοβαρό πρόβλημα. Επειδή το κτίριο είναι κτισμένο σε μεγάλο υψόμετρο πάνω απ’ την επιφάνεια της θάλασσας, το νερό δεν μπορεί να αντληθεί τόσο ψηλά κι έτσι αντλούσε νερό απ’ τα παρακείμενα χωριά, όχι πάντα όμως με επιτυχία.
Η πρώτη κρίσιμη περίοδος στην ιστορία του Βερεγγάρια σημειώθηκε το 1936 με τον πόλεμο Ιταλίας-Αβησσυνίας και μετά επιδεινώθηκε με το Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, όπου το ξενοδοχείο χρησιμοποιείται για τον περιορισμό Ιταλών και Γερμανών αιχμαλώτων. Την περίοδο αυτή ο έλεγχος του ξενοδοχείου περνά στα χέρια των Άγγλων. Κάποιοι άλλοι λένε ότι τη συγκεκριμένη ιστορική περίοδο, 1944 περίπου, το ξενοδοχείο στέγαζε τον Ερυθρό Σταυρό και λόγω αυτού είχε τοποθετηθεί το λογότυπό του στη στέγη του, για να το προστατέψει απ’ τους βομβαρδισμούς. Την κρίσιμη περίοδο του 1955-59, το Βερεγγάρια παραμένει κλειστό και επισφραγίζεται με το θάνατο του ιδιοκτήτη το 1959. Μετά από το γεγονός αυτό το ξενοδοχείο περνά στα χέρια των τριών του παιδιών Τάκη, Γιώργου και Τάσου όπου θα το διευθύνουν διαδοχικά.
Το 1960 θα είναι μία σημαδιακή περίοδος για το Βερεγγάρια, αφού μετά την επαναλειτουργία του και με βάση τους κανονισμούς του Κυπριακού Οργανισμού Τουρισμού θα έπρεπε να γίνουν πολλές προσθήκες και ανακαινίσεις στους ήδη υπάρχοντες χώρους. Ο ανταγωνισμός την περίοδο αυτή στις ξενοδοχειακές μονάδες του νησιού ήταν μεγάλος, οπότε το Βερεγγάρια έπρεπε να εκσυγχρονιστεί, για να καταφέρει να ανταγωνιστεί τα μοντέρνα ξενοδοχεία της εποχής. Έτσι το 1961 κατασκευάζεται πισίνα στο ξενοδοχείο με κάποιες εξωτερικές εγκαταστάσεις που να την υποστηρίζουν. Παρόλο που η πισίνα ήταν ένα μεγάλο εγχείρημα, είχε τοποθετηθεί σε λάθος σημείο με αποτέλεσμα να μην δέχεται καθόλου ήλιο καθ’ όλη τη διάρκεια του χρόνου κι έτσι δεν μπορούσε να χρησιμοποιηθεί από τους επισκέπτες του.
Εκτός από την πισίνα, την ίδια περίοδο, προστέθηκαν και κάποια άλλα βοηθητικά κτίρια, για να υποστηρίξουν τις λειτουργίες του ξενοδοχείου. Τα κτίρια αυτά υποστήριζαν χώρους στάθμευσης, χώρους προγεύματος, χώρους τηλεόρασης και αποθηκευτικούς χώρους. Επίσης προστέθηκε ένα γραφείο κι ένα δωμάτιο για τον ιδιοκτήτη. Οι επεμβάσεις αυτές δεν έγιναν όλες ταυτόχρονα, αλλά μπορούμε να πούμε ότι κατατάσσονται όλες στην ίδια φάση αλλαγών και προσπάθειας αναβάθμισης του ξενοδοχείου.
Παρ’ όλες τις προσπάθειες αναζωογόνησης, που έγιναν από τα παιδιά του Γιάννη Κόκκαλου, δεν κατάφεραν να το κρατήσουν ζωντανό και να διατηρήσουν την αίγλη που είχε στην πρώτη περίοδο λειτουργίας του. Η υπόσχεση που έδωσαν στον πατέρα τους, για να κρατήσουν το ξενοδοχείο στο ύφος και το χαρακτήρα που ο ίδιος είχε παλέψει να διατηρήσει τόσα χρόνια, δεν έγινε εφικτή. Η πρώτη περίοδος μαρασμού για το Βερεγγάρια ξεκινά όταν το 1970, με το θεσμό κοινωνικού τουρισμού που εφαρμόστηκε στο ξενοδοχείο, προκάλεσε αντιδράσεις από πλούσιους πελάτες.
Μέσα σ’ όλη τη φθίνουσα πορεία του, που ξεκίνησε περίπου το 1970 και έληξε το 1984 με το οριστικό κλείσιμο του ξενοδοχείου, δημοσιεύτηκαν σκάνδαλα τροφικής δηλητηρίασης, καθώς και καταγγελίες από επισκέπτες για την κακή κατάσταση που επικρατούσε στο ξενοδοχείο προς τον ΚΟΤ. Οι καταγγελίες αυτές ανάγκασαν τον ΚΟΤ να κλείσει το ξενοδοχείο το 1984, αλλά αναφέρεται ότι υπάλληλοι του ΚΟΤ το βρήκαν κλειστό και εγκαταλελειμμένο στην επίσκεψή τους για πραγματοποίηση της αναστολής της λειτουργίας του.
Μετά από χρόνια το Βερεγγάρια παραμένει ακόμα κλειστό και ερειπωμένο και η μόνη αλλαγή που σημειώνεται είναι οι ιδιοκτήτες του. Μετά το κλείσιμό του είχε δεχτεί πολλούς βανδαλισμούς και πολλοί ήταν αυτοί που έσπευσαν ν’ αρπάξουν έπιπλα και περιουσιακά στοιχεία απ’ το εγκαταλελειμμένο τότε Βερεγγάρια. Το 1989 η οικογένεια Κόκκαλου πούλησε το ξενοδοχείο στον όμιλο εταιρειών Hanceatic Shipping Company. Έπειτα πέρασε στα χέρια της εταιρείας Salamis Tours, με έδρα τη Λεμεσό και ιδιοκτήτη τον κ. Βάσο ΧατζηΘεοδοσίου. Κατά την περίοδο αυτή έγιναν προσπάθειες επαναλειτουργίας του ξενοδοχείου και έγιναν και κάποια έργα εξωραϊσμού και στήριξης του κτιρίου. Λόγω οικονομικών παραγόντων και της άρνησης του κράτους να συνεργαστεί, τα έργα δεν πραγματοποιήθηκαν ποτέ κι έτσι πριν από περίπου ένα χρόνο το Βερεγγάρια άλλαξε πάλι ιδιοκτήτες.
Τώρα ανήκει στην εταιρεία Ocean Tankers με έδρα τη Λευκωσία και ιδιοκτήτη τον κ. Μιχάλη Ιωαννίδη, που δήλωσε ότι διακαής πόθος του είναι η αποκατάσταση του ξενοδοχείου, για να βοηθήσει την ανάπτυξη και αναβάθμιση του τόπου καταγωγής του, τον Πρόδρομο. Αξίζει να σημειωθεί ότι το κτίριο δεν έχει ανακηρυχτεί ποτέ διατηρητέο, αν και θεωρείται ένα από τα πιο αξιόλογα κτίρια του νησιού. Τα μορφολογικά και τα τυπολογικά του στοιχεία, εκφραστές των κοινωνικών συνθηκών στην Κύπρο της εποχής του, σε συνδυασμό με την αρμονική ένταξή του στο περιβάλλον του Προδρόμου, την άμεση σχέση του με το δάσος και την περίοπτη θέση του, δημιουργούν ένα μνημειακό σύνολο που χρήζει ιδιαίτερης μεταχείρισης.
Ας μην ξεχνάμε ότι η καλύτερη προϋπόθεση για τη διατήρηση και συντήρηση ενός ιστορικού κτιρίου στο χρόνο είναι η επαναλειτουργία του. Το κτίριο δίνει πολλές δυνατότητες αξιοποίησης και τα εμπόδια δεν είναι πια και τόσο μεγάλα. Με βάση τη σημερινή εικόνα του κτιρίου, η ανάγκη για να παρθούν μέτρα είναι επιτακτική. Ας ελπίσουμε ότι ο πρόσφατος ιδιοκτήτης του ξενοδοχείου θα λάβει έγκαιρα τα αναγκαία μέτρα για αποκατάστασή του. Στην ευρωπαϊκή Κύπρο του 21ου αιώνα, που επικρατεί η «αρχιτεκτονική του developer», της άμεσης παραγωγής και της αντιγραφής ελπίζουμε στη διάσωση τουλάχιστον των παραδοσιακών μας κτιρίων, που θα μας θυμίζουν ότι κάποτε τούτος ο τόπος είχε χαρακτήρα.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου